YÜZMENiN TARiHÇESi
Yüzme sporunda, Türklerin daha Orta Asya'dan göç etmeden oradaki nehirlerde ve göllerde yüzdükleri, bilinen bir gerçektir. Londra'daki British Museum' da bulunan bir kabartmada, Uygur Türkleri' nin bugünkü kulaç sitilini bildikleri görülmektedir Asur-Babiller' in de yüzme sporuyla ugrastiklarina iliskin belgeler vardir. M.Ö. VIII. yüzyila ait oldugu sanilan bir Asur kabartmasinda, düsman oklarindan kaçan Asur savasçilarinin yüzerek karsi kiyiya çiktiklari görülmektedir. Öte yandan Hun Türklerinin de yüzme ve kürek sporlari yaptiklari tarihi belgelerde görülmektedir.
Osmanli kültüründe özellikle Istanbul ve Izmir olmak üzere bazi büyük sehirlerimizin kiyilarinda kurulan ahsap deniz hamamlarinin yüzme sporunun sevilip, yerlesmesinde önemli rolü olmustur. Kiyilarda denizlere çakilan agaç kaziklarin arasina tahta perdeler çakarak yapilan tahta havuzlarda yaz aylarinda Istanbul ve Izmir halki yüzme sporu yapmaktaydi.
Yüzme teknigi olarak " Hazret-i Adem sitili " de denilen köpekleme yüzme uygulamalari Anadolu' da baslamistir. Kulaç sitiline geçis " Karadeniz Kulaci " denilen ve kolu dirsekten bükmeden ileri dogru sert hareketle atmaya dayanan uygulamalarla baslamistir. Bu stilde yüzen bir yüzücünün gögsünün su hizasina kadar çiktigi görülür .Karadeniz'in dalgali ve çirpintili deniziyle mücadelede etkili olan bu stil bu nedenle "Karadeniz Kulaci" adiyla anilmistir. Yine buna benzeyen ancak daha sert ve çabuk kulaç sekli kullanilan yüzme teknigine de "Devri Mahmudiye Kulaci" denilmekteydi. Bu kulaç seklinin,.Sultan Mahmud zamaninda donanmanin yeniden islahi yapilirken denizcilerin de özel bir egitime tabi tutulmalari sirasinda ortaya çikarildigi ve donanmada ögretildigi bilinir.
Ilk Türk tahta havuzlarina " Deniz Hamami " adi verilmistir. Istanbul'un en gözde deniz hamamlari Kadiköy, Moda ve Bogaziçi kiyilarindaydi. Ayrica Bogazdaki yalilarin bazilarinda da özel deniz hamamlari vardir. Ilk Türk yüzücülerin in bu deniz hamamlarinda çalistiklari bilinir. Istanbul'da oldugu gibi Izmir'deki deniz hamamlari da Izmir'de yüzme sporunun dogup gelismesinde önemli rol oynamisti. Karsiyaka, Güzelyali ve Alsancak kordonlarinda var olan Izmir deniz hamamlari bilinir.
Türkiye'de modern anlamda yüzme sporuna ilk adimin 1973 yilinda Galatasaray Sultaniyesi ' nde atildigi görülür. Okulun Fransa'dan gelen Beden Egitimi Ögretmeni M. Moiroux, ayni zamanda iyi bir yüzücü oldugundan Galatasaray Sultaniyesi ögrencilerine beden egitimi deslerinde yüzmeyi de ögretmistir. Ayrica Heybeliada'daki Mekteb-i Fünun-i Bahriye 'nin (Deniz Harp Okulu) iç yönetmenliginin 19. Maddesinde, okulun her ögrencisinin denize girmek ve yüzme ögrenmekle mükellef bulundugu kesinlikle belirtilmekteydi.
Evliya Çelebi'nin Seyehatnamesi'nden Kagithane senliklerinde yüzme yarislarinin yapildigi anlasilmaktadir.Ayrica Osmanli Donanmasindaki leventlerinde çok iyi yüzme bildikleri saptanmistir.
1900' lü yillarin baslarinda Istanbul'da bulunan yabanci uyruklular, kendi aralarinda yüzme yarislari düzenlemeye basladilar. Bu tür yarislara zaman zaman Türk gençleri de katiliyorlardi. Yüzme sporuna ilk yer veren kulüp Fenerbahçe olurken, onu Galatasaray izledi. 1922'de Moda-Kinaliada, Fenerbahçe-Kinaliada, Büyükada-Fenerbahçe arasinda uzun mesafe yarislari düzenlendi.
Türkiye' de ilk düzenli yaris, 15 Eylül 1923' te Büyükada'da yapildi. Ayni yillarda kurulan Türkiye Idman Cemiyetleri Ittifaki, yüzmenin daha disiplinli olarak yapilmasini sagladi. 1931'de Ekrem Rüstü Akömer'in çabalari ile Türkiye'de ilk yüzme havuzu olan, 25x50 m boyutlarindaki Istanbul Büyükdere Yüzme Havuzu açildi. Ayni dönemde, Izmir Karsiyaka spor kulübü de yüzme subesi açti. Büyükdere Havuzu'nda G.Saray ile baslayan yüzme çalismalari F.Bahçe, Ortaköy, Vefa, Beykoz kulüplerinin de eklenmesiyle yayginlasti.
Amatör Yüzme Federasyonu FINA (Federation Internationale de Natation Amateur) kurulmasindan önce olimpiyatlarda yer alan yüzme yarislari sportif olmaktan çok uzakti. 200 metre engelli yüzme yarislari, bir direge tirmanmayi ve bir dizi kayigin üstünden geçtikten sonra, bu kayiklarin altlarindan yüzerek geçmeyi içeriyordu. Diger yarislar ise, su altinda en uzun mesafe yüzme, 4000 m yüzme gibi yarislardi. FINA' nin kurulmasiyla birlikte, bu türden yarislar kaldirilarak, yarislarda FINA yönetmeligi esas alindi. Bu yönetmelikte yaris mesafelerinin metre cinsinden ölçülmesine karar verilerek yarisma stilleri de serbest , sirtüstü, kurbagalama ve kelebek olarak belirlendi. Türkiye kulüpleri de buna uygun egitim ve yarislar düzenlemeye basladilar.
Yüzücülerimiz, ilk uluslar arasi karsilasmaya 1934' te o dönemin Sovyetler Birligi' nde katildi. Türkiye' de ilk yaris ise 1937' de Moda' da yapildi. Ayni yil yüzme yarislari Denizcilik Federasyonu' na baglandi. 1942 yilinda Ortaköy'de insa edilen ilk modern yüzme havuzu açildi. "Lido" ismiyle açilan bu havuzun ölçüleri 33x15 m olup havuzun bir tarafi daha sigdi. Türk yüzme sporunda baslayan yeni dönem, 1943 yilinda Istanbul Yüzme Ihtisas Kulübü'nün kurulmasiyla sürdü. IYIK çalismalarina 1943'ten 1961'e dek Ortaköy'deki Lido Havuzu'nda devam ettikten sonra, kendi tesislerine tasindi. 10 Agustos 1954'te, 16 saat 50 dakika süren zorlu bir mücadeleyi tamamlayan Murat Güler, Mans Denizi' ni geçen ilk Türk yüzücü oldu.
1931-1932 yillarinda bayanlar arasi yüzme yarislari baslamistir. Avrupa' da dogup büyüyen Leyla Asim Turgut hanim anavatana döndükten sonra bu sporu sürdürmek istemis ve Fenerbahçe kulübüne girmisti. Onun tek basina baslattigi bayanlar yüzme spor çalismalari yeni bayan yüzücülerin katilimiyla genislemistir. Bunda Atatürk 'ün o yillarda Türk kadinlarina tanidigi büyük haklarin da önemli etkisi bulunmaktaydi. 1960' li yillarda Gülsen Koskun, Roksan Okan, Nilgün Sökmen, Sevgi Duru ve Lahe Kohen yüzme havuzlarinda yildizlastilar. 1980 yilinda Izmir' de yapilan Islam Oyunlari Sebla Tanik 100 metre serbestte, Elif Ünsal 200 metre serbestte, Yakut Alca 100 metre kelebek , 200 metre serbest ve 200 metre karisikta, Sehnaz Uslu 200 metre sirtüstüde, Memduha Alpdogan 400 metre serbestte ve 800 metre serbestte; Yasemin Savran 400 metre karisikta Türkiye'ye 11 altin madalya kazandirdilar
Yüzme sporu, 1957'de Denizcilik Federasyonu'ndan ayrilarak, Riza Salih Saray baskanliginda bagimsiz bir federasyona kavustu. 1970'li yillarda insa edilen açik ve kapali yüzme havuzlarinin hizmete girmesi ve miniklere yöneltilen altyapi çalismalari Türk yüzme sporu açisindan olumlu sonuçlar vermeye basladi. 1971 yilinda Izmir' de yapilan Akdeniz Oyunlarinda Türkiye 15 erkek ve 10 bayan yüzücü 15 sutopucu ve 6 atlayici ile yer aldi. Akdeniz Oyunlari Izmir de yüzme sporuna karsi duyulan sevginin ve ilginin bir kat daha büyümesine yol açti.
Ersin Aydin'in Anamur-Girne arasinda açik denizde yüzmesini Murat Özüak' in Balkan Sampiyonalari'nda ilk altin madalyayi kazandirmasi ve Sabri Özün' ün Balkan Sampiyonlugu izledi. 1978 Dünya Okullar Oyunlari'nda Zafer Atamer altin madalyaya ulasti.
Subat 1994'te Dünya Yüzme Federasyonu (FINA)' nun, mayis ayinda ise Avrupa Yüzme, Atlama, Sutopu ve Senkronize Birligi'nin yönetim kurulu toplantilari Türkiye'de yapildi. Toplantida Federasyon Baskani Haluk Toygarli yönetim kurulu üyeligine seçildi
